Alf Kåre Haveland er fødd 23. februar 1940 i Eivindvik, Gulen i Sogn. Han tok eksamen ved lærarskulen i Stavanger i 1966, med vidare utdanning i norsk og kunsthistorie ved Distriktshøgskulen same staden.
Frå 1970 var Haveland busett i Tananger og tilsett som lærar i Sola kommune. Han hadde tenestestad først ved Stangeland skole og seinare ved Sande skole. I periodar var han òg lærar ved Folkeuniversitetet i Stavanger. Haveland vart pensjonist i 2003 og flytte då attende til Eivindvik.
I dikta sine skildrar Alf Haveland det vestnorske kystlandskapet og den kystnorske folkesjela. Han debuterte som lyrikar med Vridd kyst i 1978. Seinare har han gitt ut fire diktsamlingar til, barneboka Heksa (1985) og Postkort (1994), ei forteljing bygd opp av korttekstar som gir glimt frå ein kvardag prega av oppbrot, uro og einsemd.
Haveland sine dikt viser fram ein sterk kjærleik til det kystnorske landskapet, men samstundes har dei eit kritisk blikk på mangt i dei tronge bygdesamfunna langs vestlandskysten. Naturen er ei kjelde til vakre skildringar av landskap og vêrlag, men også grunnlag for enkle metaforar som opnar opp for større menneskelege samanhengar. Mange dikt kan lesast som kommentarar til trekk ved samfunnsutviklinga og samtidsfenomen som forfattaren synest lite om.
NOKRE DIKT AV ALF HAVELAND
VRIDD KYST
Stormen skola oss inn på stranda.
Her beit vi oss fast i torvene
og gav oss til å grave i jorda.
Steinar og røter bar vi vekk i digre kiper.
Vi vart svoltne
og kvesste tennene på bork
og skrinne hegre-ryggar.
Havet som tapte
hadde gitt oss ein støkk.
_
Or jorda tvinga vi opp nokre nevar bygg,
og sjøen var ei kjelde
som i godlune la feite brosmesmular på fatet.
Den som var snarast,
fekk feitaste molen.
Vi byrja vakte kvarandre,
slo fingrane om same molen samstundes
og knefta han i hop til ei drevje.
Vi murte oss inn i kvar våre tun.
I grålysninga
når fisken slo rundt kringom skjera,
var vi grå kattar
som strauk lydlaust til sjøen.
Gjennom grannens tun bar vi støvlane i handa.
Om dagane kappast vi i slåtten,
lo kvar gong hesjane til grannen bles ned,
men medkjensla låg lagleg på lur
når vi møtte han.
Ved kaffibordet snakka vi lettare
om andre sine veikskapar enn våre eigne,
og vår åndsmakt rakk sjeldan stort meir
enn å halde oss orienterte om hitt folket.
Vi kokte brygg på haustkornet og vart rågalne.
Om det hende vi stakk ut augo på kvarandre,
bøygde vi oss audmjukt
for lensmann og prest.
Når åra krøkte oss i hop
og tennene losna i rota,
sat vi ofte åleine
bak gardinet i kammersglaset.
Før vi sløkte kvelds-lampa
talde vi myntane våre,
Og bad Vår Herre ordne det slik
at vi enno fekk leve lenge.
(Vridd kyst, 1978)
LJÅEN
Enno heng denne ljåen
på knaggen i løa,
merkt av eit langt liv
i møte med gras.
Eg tek på orvet,
stryk dei slitne handtaka
og kjenner at poesi
er bra meir enn ord.
(Visitt, 1983)
SPELET
Du klyv ikkje steile berget,
skyr hamrar og heng
med høge skorfeste i.
Du brukar dei oppmura vardane
langs løypa.
Der kan du skrike deg hås
og hopen vil alltid svare deg.
(Visitt, 1983)
I GRÅLYSNINGA
Ein måse stryk over vika
med frukost i blikket.
Ein svart katt ligg på vakt
ved eit hol borti naustmuren.
Eg skubbar båten frå land,
har garn å trekkje.
I munnen alt smaken
av nykokt torsk.
(Visitt, 1983)
KURSEN
Kursen bør følgje leia
som ein bein strek.
Så pass veit eg
om det å stå til rors.
Men dei underlege straumane
under kjølen gir ein god dagi rette kursar.
(Visitt, 1983)
KJELDER
Telefonsamtale med Alf Haveland 4.10.2018
Ove Eide: «Den kystnorske folkesjela», i Sogn og Fjordane Magasin nr. 1/1984
Forfattarside om Alf Haveland på nettstaden «Forfattarar frå Sogn og Fjordane», forfattarar.sfj.no http://forfattarar.sfj.no/alf-haveland/
Digitaliserte bøker av Alf Haveland på Nasjonalbiblioteket:
MERKNAD:
Denne artikkelen har vore publisert i ein tidlegare versjon i det nynorske nettleksikonet www.allkunne.no. Då Store norske leksikon (www.snl.no) tok over Allkunne i 2021, fann redaksjonen der ikkje plass for denne teksten og ei rekke andre som eg hadde skrive for Allkunne. 26 av desse vert no publiserte her på nettstaden pederhuset.no, alle i meir eller mindre justert/revidert form. Desse litterære påminningane har nummer frå og med 21 til og med 46 (LP 21- LP 46). Til skilnad frå artiklane i Allkunne har det no vorte plass til eit utval litterære tekstar av dei fleste forfattarane.
Komentarze